2020-04-12 18:21:45 +00:00
---
2021-03-10 03:43:53 +00:00
category: framework
2024-10-20 21:46:35 +00:00
framework: jQuery
2020-04-12 18:21:45 +00:00
contributors:
- ["Seçkin KÜKRER", "https://github.com/leavenha"]
2024-05-17 06:10:51 +00:00
filename: jquery-tr.js
2020-04-12 18:21:45 +00:00
lang: tr-tr
---
# Tanı m
jQuery, (IPA: ˈ d͡ʒeɪ ˌkwɪ əɹiː ).
j + Query, olarak isimlendirilmiş, çünkü çoğunlukla HTML elementlerini sorgulamak ve onları manipüle etmek için kullanı lı r.
jQuery, 2006 yı lı nda geliştirilmiş ve günümüzde halen kullanı mı yaygı n, görece en popüler çapraz-platform JavaScript kütüphanelerinden birisidir. Şimdilerde jQuery ekibi tarafı ndan gelişimi devam etmektedir. Dünyanı n bir çok yerinden büyük şirketler ve bağı msı z yazı lı m ekipleri tarafı ndan kullanı lmaktadı r.
Genel kullanı m amacı animasyonlardı r; Galeri, ek menü, sayfa geçişleri, ve diğer tüm gerçeklemelere sağladı ğı kolaylı kla birlikte Flash'ı n alternatifi olarak yorumlanabilir. [Ajax][ajax-wikipedia-page] işlemleri de dahil olmak üzere olay-yönetimi, döküman manipülasyonu ve bir çok programlama görevini kolaylaştı rı r.
Resmi sitesinden ([jQuery][jquery-official-website]) indirip web sitenize yükleyebilirsiniz. jQuery günümüz JavaScript kütüphaneleri gibi, küçültülmüş boyutlarda bulut tabanlı İçerik Dağı tı m Ağı sistemleri sayesinde bağı msı z olarak da sitenize eklenebilir.
Kütüphanenin kullanı mı ile, jQueryUI gibi ek paketlerle gelişmiş ve modern arayüzler gerçekleyebilirsiniz.
Fakat, jQuery'ye giriş yapmadan önce elbetteki bu kütüphanenin üzerine kurulduğu teknoloji olan [JavaScript'i öğrenmelisiniz][javascript-learnxinyminutes-page].
```js
// Bu belgedeki değişken isimleri Türkçe,
// ve [Lower Camel Case] notasyonu uygulamaktadı r.
// Bu belgedeki kod parçaları nı n çı ktı ları ,
// onları uyguladı ğı nı z dökümanı n içeriğine bağlı olarak değişmektedir.
// Döküman boyunca, aşağı daki gösterimde
// Kod - Çı ktı ikilisi ile içeriğin anlamlandı rı lması
// kolaylaştı rı lmaya çalı şmı ştı r.
// ornek_kod_parcasi();
// => "ÖRNEK ÇIKTI"
// *. Konsept
// jQuery DOM nesnelerini seçmek için inovatif bir yol sunar.
// `$` değişkeni, `jQuery` kütüphanesine işaret eder.
// Fonksiyon notasyonu ile DOM nesnelerini elde eder
// ve üzerinde işlemler gerçekleştirirsiniz.
$(window)
// => jQuery [Window] (1)
// Bize tarayı cı nı n belirlediği window nesnesini verir.
// 1. Seçiciler
// Tüm nesneleri seçmek için `*` çağı rı mı yapı lı r.
const hepsi = $('*');
// => jQuery [< html > , < head > , < meta > ,
// .... < meta > , < title > , < meta > , < meta > ,
// .... < meta > , < link > , < link > , …] (1134) = $1
// Seçiciler, jQuery'de bir nesne seçmek için kullanı lı rlar,
const sayfa = $(window);
// => jQuery [window] (1)
// Sayfa, açı k döküman nesnesini seçer.
// Elementler, kendileri için seçicidirler.
const tumParagraflar = $('p');
// => jQuery [< p > , < p > , < p > ] (3)
// Seçiciler aynı zamanda CSS seçicileri olabilir.
const mavi = $('.mavi');
// => jQuery [< p class = 'mavi' ] ( 1 )
// Aynı zamanda element ile birlikte kullanı labilirler.
const maviParagraf = $('p.mavi');
// => jQuery [< p class = 'mavi' > ] (1)
// Özellik seçicileri de mevcuttur,
// Elementin özelliği için seçim yaparlar.
const isimSecicisi = $('input[name*="kayit.form"]');
// => jQuery [< input name = 'kayit.form.sifre' > ,
// < input name = 'kayit.form.dogumtarihi' > ...] (10)
// Diğer özellik seçiciler;
/*
- Özelliğin içinde arayan; *=
- Özelliğin içinde verilen kelimeleri arayan; ~=
|-(kelimeler boşlukla ayrı lmalı , *='den farkı na dikkat ediniz.)
- Özelliğin başlangı ç verisini arayan; ^=
- Özelliğin bitiş verisini arayan; $=
- Özelliği tamamen karşı laştı ran; =
- Özelliğin eşitsizlik durumunu karşı laştı ran; !=
Diğer tüm seçiciler için resmi siteyi kontrol ediniz.
*/
// 2. Olaylar ve Efektler
// - Olaylar
// jQuery kullanı cı ile tarayı cı arası ndaki etkileşimi olaylar ile ele alı r.
// En yaygı n kullanı mı tartı şması z ki Dökümanı n Yüklenmesi olayı dı r.
// $.ready fonksiyonu, argüman olarak aldı ğı fonksiyonu,
// seçilen eleman tamamen yüklendiğinde çağı racaktı r.
$(document).ready(function(){
// Dökümanı n tamamı yüklendiğine göre, iş mantı ğı mı çağı rabiliriz.
console.info('Döküman yüklendi!');
})
// => jQuery [#document] (1)
// Bir dökümanı n tamamı nı n yüklenmeden,
// herhangi bir iş mantı ğı çalı ştı rmanı n
// neden kötü bir fikir olduğunu merak ediyorsanı z,
// ileri okuma kı smı na danı şabilirsiniz.
// Önce Olay tanı mlayalı m.
// Tı klama olayı için `$.click` olay tetikleyicisi kullanı lı yor.
$('.mavi').click(function(){
// Unutmayı n ki, önceden tanı mlanmı ş
// bir fonksiyonu da argüman olarak verebilirsiniz.
console.info('Mavi butona tı kladı n!');
})
// => jQuery [< button > , < button > , < button > , < button > , < button > , …] (365)
// Çift Tı klama olayı için `$.dblclick` olay tetikleyicisi kullanı lı yor.
$('.mavi').dblclick(function(){
console.info('Mavi butona çift tı kladı n!');
})
// => jQuery [< button > , < button > , < button > , < button > , < button > , …] (365)
// Seçilen Elemente birden fazla tetiklenecek fonksiyon tanı malamak
// istersek, Olayları ve Fonksiyonları Anahtar-Değer yapı sı sağlayan
// Objeleri kullanarak da çağı rabiliriz.
// => tetiklenecekFonksiyon
$('.mor').on({
click: () => console.info('Tek tı klama ile tetiklendim!'),
dblclick: () => console.info('Çift tı klama ile tetiklendim!'),
// ...
});
// => jQuery [< button > , < button > , < button > , < button > , < button > , …] (365)
// Diğer olay tetikleyicileri;
/*
Elemente,
- Fokus/Odaklanma; $.focus
- Fokus/Odaklanmanı n kaybedilmesi; $.blur
- Farenin alanı na girmesi; $.mouseenter
- Farenin alanı ndan çı kması ; $.mouseleave
Diğer tüm olay tetikleyicileri için resmi siteyi kontrol ediniz.
*/
// Tanı mlanan olayları tetiklemek için,
// Kullanı cı -Tarayı cı etkileşimi yerine elle çağrı yapmak da mümkün.
// Tanı mlama ile çağı rı m arası ndaki fark sadece sağlanan argümanlardı r.
// Argümansı z çağı rı m, olayı tetikler.
// Tı klama olayı nı tetiklemek için.
$('.mavi').click();
// => Mavi butona tı kladı n!
// => jQuery [< button > ] (1)
// Çift Tı klama olayı nı tetiklemek için.
$('.mavi').dblclick();
// => Mavi butona çift tı kladı n!
// => jQuery [< button > ] (1)
// - Efektler
// jQuery bir çok ön-tanı mlı efekt sunmakta.
// Bu efektler, belirli parametlerle, farklı iş mantı kları nı
// gerçeklemenize izin verebilir.
// Önce parametresiz işlevlere göz atalı m.
// Elementleri saklayabilir,
$('#slaytresmi').hide();
// => jQuery [< img id = 'slaytresmi' > ] (1)
// Gizlenen elementleri tekrar görünür yapabilir,
$('#slaytresmi').show();
// => jQuery [< img id = 'slaytresmi' > ] (1)
// Yada dilediğiniz CSS niteliğini anime edebilirsiniz,
// Bu parametre, anime etmek istediğiniz CSS özelliklerini
// belirleyen Obje bilgisidir.
// Yükseklik ve Genişlik bilgileri için değerler belirliyoruz.
const animeEdilecekCSSOzellikleri =
{
weight: "300px",
height: "300px"
};
// Diğer anime edilebilir CSS özellikleri;
/*
Elementin,
- Opaklı k; opacity
- Dı ş çevre mesafesi; margin
- Çerçeve yüksekliği; borderWidth
- Satı r yüksekliği; lineHeight
Diğer tüm özellikler için resmi siteyi kontrol ediniz.
*/
// Bu parametre animasyonun süresini belirler.
const milisaniyeCinsindenAnimasyonSuresi =
1200;
// Bu parametre, 'linear' yada 'swing' metin
// bilgilerinden birini alı r ve animasyonun
// akı cı lı ğı nı belirler.
// x ∈ {'linear', 'swing'}
const animasyonAkiciligi = 'linear';
// Bu parametre, bir fonksiyondur ve
// animasyondan sonra çağı rı lı r.
// Bir geri-çağı rı m (callback*) olarak değerlendirilebilir.
const animasyonGeriCagirimFonksiyonu = function(){
console.info('Animasyon bitti!');
};
// Şimdi tanı mlanan bilgilerimizle animasyonu çağı rı yoruz.
$('#slaytresmi').animate(animeEdilecekCSSOzellikleri,
milisaniyeCinsindenAnimasyonSuresi,
animasyonAkiciligi,
animasyonGeriCagirimFonksiyonu);
// => jQuery [< img id = 'slaytresmi' > ] (1)
// Kütüphane `$.animate` fonksiyonu için, anime edeceğiniz
// CSS özellikleri dı şı ndaki tüm argümanlar için
// ön tanı mlı değerler sağlamaktadı r.
// Bu değerler için resmi siteyi kontrol ediniz.
// Diğer ön tanı mlı efektler;
/*
Elementi,
- Yukarı kaydı rı r; $.slideUp
- Verilen saydamlı k değerine anime eder; $.fadeTo
- Görünür yada görünmez yapar (geçerli durumuna bağlı ); $.toggle
Diğer tüm efektler için resmi siteyi kontrol ediniz.
*/
// 3. Manipülasyon
// jQuery'de, HTML elementlerinin isteğiniz doğrultusunda
// değiştirilmesi için araçlar sunulmakta.
// Bir ön-tanı mlı CSS sı nı fı mı z olduğunu hayal edebilirsiniz.
// Bu sı nı fı istediğimiz elemente uygulamak için,
$('#slaytresmi').addClass('inanilmaz-bir-cerceve-sinifi');
// => jQuery [< img id = 'slaytresmi' class = 'inanilmaz-bir-cerceve-sinifi' > ] (1)
// Bu CSS sı nı fı nı istediğimiz zaman silebiliriz,
$('#slaytresmi').removeClass('inanilmaz-bir-cerceve-sinifi');
// => jQuery [< img id = 'slaytresmi' > ] (1)
// Bu HTML elementini, istediğimiz başka bir element ile çevreleyebiliriz,
$('#slaytresmi').wrap('< div class = "farkli-bir-cerceve" > < / div > ');
// => jQuery [< img id = 'slaytresmi' > ] (1)
// Sonucun gözlemlenebilmesi için, elementin çevreleme işlemi sonrası
// döküman üzerindeki yapı sı nı temel bir seçici ile gözlemleyebiliriz;
$('.farli-bir-cerceve')
// => jQuery [< div class = 'farkli-bir-cerceve > ] (1)
// => < div class = "farkli-bir-cerceve" >
// < img id = 'slaytresmi' >
// < / div >
// Elemente içerik ekleyebiliriz,
// Eklemeler döküman içeriğinin sonuna yapı lacaktı r.
// Bu süreci daha iyi gözlemleyebilmek için içeriğine bakmamı z yeterli,
// Ekleme öncesinde;
$('.farkli-bir-cerceve');
// => jQuery [< div class = 'farkli-bir-cerceve > ] (1)
// => < div class = "farkli-bir-cerceve" >
// < img id = 'slaytresmi' >
// < / div >
// `$.append` fonksiyonu ile ekleme işlemini yapı yoruz.
$('.farkli-bir-cerceve').append('< h1 > Bu çerçeve farklı !< / h1 > ');
// => jQuery [< div class = 'farkli-bir-cerceve > ] (1)
// => < div class = "farkli-bir-cerceve" >
// < img id = 'slaytresmi' >
// < h1 > Bu çerçeve farklı !< / h1 >
// < / div >
// Dökümandan element silebiliriz,
$('.farkli-bir-cerceve > h1').remove();
// => jQuery [< h1 > ] (1)
// Dökümanı n güncel halini görmek için seçiciyi çağı rı yoruz,
$('.farkli-bir-cerceve');
// => jQuery [< div class = 'farkli-bir-cerceve > ] (1**
// => < div class = "farkli-bir-cerceve" >
// < img id = 'slaytresmi' >
// < / div >
// Elementlerin özniteliklerini değiştirebilir yada
// silebiliriz.
// Öznitelik erişici ve değiştiricisi,
// Bir fonksiyon notasyonuyla yapı lanmı ş durumda.
// Eğer bir öznitelik bilgisini almak istiyorsak, ilgili öznitelik
// ismini;
$('.farkli-bir-cerceve > img').attr('id');
// => 'slaytresmi'
// Eğer bir öznitelik bilgisini güncellemek istiyorsak,
// ilgili öznitelik ismi ve sonrası nda yeni değerini argüman
// olarak $.attr fonksiyonuna iletiyoruz;
$('.farkli-bir-cerceve > img').attr('id', 'cercevelislaytresmi');
// => jQuery [< img id = 'cercevelislaytresmi' > ] (1)
// Diğer ön fonksiyonlar;
/*
Elementin,
- Yükseklik değeri, $.height
- HTML döküman içeriği, $.html
- Girdi içeriği, $.val
- Verilen CSS sı nı fı na sahipliği, $.hasClass
Diğer tüm manipülasyon fonksiyonları için resmi siteyi kontrol ediniz.
*/
```
## Notlar
- Yaygı n bir yanlı ş bilineni düzeltmek adı na; jQuery bir çalı şma-çatı sı değil, bir *kütüphanedir* .
- [Lower Camel Case][lower-camel-case-notasyonu] notasyonu için Wikipedia sayfası .
## İleri Okuma
### İngilizce
- [jQuery][jquery-official-website] resmi sitesi.
- [Jakob Jenkov | $(document).ready article ](http://tutorials.jenkov.com/jquery/document-ready.html )
[jquery-official-website]: https://jquery.com
[ajax-wikipedia-page]: https://en.wikipedia.org/wiki/Ajax_(programming)
[javascript-learnxinyminutes-page]: https://learnxinyminutes.com/docs/javascript/
[lower-camel-case-notasyonu]: https://en.wikipedia.org/wiki/Camel_case#Programming_and_coding