learnxinyminutes-docs/tr-tr/php-tr.html.markdown

language	filename	contributors	translators	lang
php	learnphp-tr.php	Malcolm Fell http://emarref.net/ Trismegiste https://github.com/Trismegiste	Haydar KULEKCI http://scanf.info/	tr-tr

PHP 5+ versiyonu için geçerlidir.

<?php // PHP kodları <?php etiketleri içerisinde bulunmalıdır.

// Eğer php dosyanız sadece PHP kodu içeriyorsa, php'nin kapatma 
// etiketini kapatmayabilirsiniz. 

// // işareti ile tek satırlık yorum satırı başlar.

# # işareti de aynı görevi görür ancak // daha genel kullanımdadır.



/*
    Çoklu satır kodu bu şekilde yazıyoruz. slash yıldız ile başlar 
    ve yıldız slash ile biter.
*/

// "echo" ya da "print" metodları çıktı almak için kullanılır.
print('Hello '); // Ekrana Yeni satır karakteri olmadan "Hello " 
                 // yazdırılır.

// () parantezler "echo" ve "print" metodları için isteğe bağlıdır. 
echo "World\n"; // Ekrana yeni satır karakteri olmadan "World"
                // yazdırılır.
// (Bütün ifadeler noktalı virgül ile bitmelidir.)

// <?php tagı dışarısındaki herşey otomatik olarak yazdırılacaktır.
?>
Hello World Again!
<?php


/************************************
*   Tipler ve Değişkenler
*************************************/

// Değişkenler $ sembolü ile başlar.
// Geçerli bir değişken bir harf veya alt çizgi ile başlar,
// devamında da bir sayı, harf veya alt çizgi ile devam eder. 

// Mantıksal değerler 
// Boolean values are harf büyüklüğüne duyarsızdır.
$boolean = true;  // veya TRUE veya True
$boolean = false; // veya FALSE veya False

// Tam Sayılar
$int1 = 12;   // => 12
$int2 = -12;  // => -12
$int3 = 012;  // => 10 (öneki 0 olan sekizlik(octal) bir sayıyı gösterir)
$int4 = 0x0F; // => 15 (öneki 0x olanlar hex sayıları gösterir.)

// Kayan Noktalı Sayılar
$float = 1.234;
$float = 1.2e3;
$float = 7E-10;

// Değişken Silmek
unset($int1)

// Aritmetik
$sum        = 1 + 1; // 2
$difference = 2 - 1; // 1
$product    = 2 * 2; // 4
$quotient   = 2 / 1; // 2

// Aritmetik Kısayolları
$number = 0;
$number += 1;      // $number değişkeninin değerini 1 artırır.
echo $number++;    // 1 yazdırılır. (Yazdırıldıktan sonra artırılır.)
echo ++$number;    // 3 yazdırılır. (yazdırılmadan önce artırılır.)
$number /= $float; // Bölünür ve bölüm $number değerine eşitlenir.

// Karakter dizileri(strings) tek tırnak ile kullanılmalıdır.
$sgl_quotes = '$String'; // => '$String'

// Bir değişken içermediği sürece çift tırnak kullanmaktan kaçının
$dbl_quotes = "This is a $sgl_quotes."; // => 'This is a $String.'

// Özel karakterler sadece çift tırnak ile kullanılabilir.
$escaped   = "This contains a \t tab character.";
$unescaped = 'This just contains a slash and a t: \t';

// Gerekirse bir değişkeni küme ayracı içine alın.
$money = "I have $${number} in the bank.";

// Since PHP 5.3, nowdocs can be used for uninterpolated multi-liners
$nowdoc = <<<'END'
Multi line
string
END;

// Heredocs will do string interpolation
$heredoc = <<<END
Multi line
$sgl_quotes
END;

// . işareti ile karakter dizileri birbirine birleştirilebilir.
echo 'This string ' . 'is concatenated';


/********************************
 * Sabitler
 */

// Bir sabit define() metodu kullanılarak tanımlanır.
// ve çalışma zamanından hiçbir zaman değişmez!

// geçerli bir sabit bir harf veya altçizgi ile başlar,
// ve bir sayı, harf ya da altçizgi ile devam eder.
define("FOO",     "something");

// sabite ulaşmak için direk olarak seçilen ismi kullanabilirsiniz. 
echo 'This outputs '.FOO;


/********************************
 * Diziler
 */

// PHP'de bütün diziler ilişikilendirilebilirdir. (hashmaps),
// İlişkilendirilebilir(associative) diziler, hashmap olarak bilinir. 

// PHP'nin bütün versiyonları için çalışır
$associative = array('One' => 1, 'Two' => 2, 'Three' => 3);

// PHP 5.4 ile yeni bir söz dizimi kullanılmaya başlandı
$associative = ['One' => 1, 'Two' => 2, 'Three' => 3];

echo $associative['One']; // 1 yazdıracaktır.

// Liste kullanımında index'ler tam sayıdır.
$array = ['One', 'Two', 'Three'];
echo $array[0]; // => "One"

// Dizinin sonuna bir eleman ekleme
$array[] = 'Four';

// Diziden eleman silme
unset($array[3]);

/********************************
 * Çıktı
 */

echo('Hello World!');
// Hello World! çıktısı stdout'a yazdırılır.
// Eğer bir web browser ile çalışıyorsanır Stdout bir web sayfasıdır.

print('Hello World!'); // echo ile aynıdır.

// Aslında echo bir dil sabitidir, parantezleri kullanmayabilirsiniz. 
echo 'Hello World!';
print 'Hello World!'; // Bu yazdırılacaktır. 

$paragraph = 'paragraph';

echo 100;        // Echo ile doğrudan sayısal değer kullanımı
echo $paragraph; // veya değişken

// PHP 5.4.0 veya daha üstü sürümlerde kısa açılış etiketi 
// konfigürasyonları yapıldı ise, kısa açılış etiketini kullanabilirsiniz.
?>
<p><?= $paragraph ?></p>
<?php

$x = 1;
$y = 2;
$x = $y; // Şu anda $x değişkeni $y ile aynı değere sahiptir.
$z = &$y;
// $z, $y'nin referansını içermektedir. 
// $z'nin değerinin değişmesi $y'nin değerinide değiştireceltir veya
// tam tersi. Ancak $x özgün değeri olarak kalacaktır.

echo $x; // => 2
echo $z; // => 2
$y = 0;
echo $x; // => 2
echo $z; // => 0

// Dump'lar değişkenin tipi ve değerini yazdırır
var_dump($z); // int(0) yazdırılacaktır

// Print'ler ise değişkeni okunabilir bir formatta yazdıracaktır. 
print_r($array); // Çıktı: Array ( [0] => One [1] => Two [2] => Three )


/********************************
 * Mantık
 */
$a = 0;
$b = '0';
$c = '1';
$d = '1';

// Argüman doğru değilse bir hata fırlatılacaktır.

// Bu karşılaştırmalar tipler aynı olmasa bile her zaman true olacaktır.
assert($a == $b); // equality
assert($c != $a); // inequality
assert($c <> $a); // alternative inequality
assert($a < $c);
assert($c > $b);
assert($a <= $b);
assert($c >= $d);

// Aşağıdakiler yanlızca değer ve tip aynı olduğunda true olacaktır.
assert($c === $d);
assert($a !== $d);
assert(1 == '1');
assert(1 !== '1');

// Değişkenler kullanıma bağlı olarak farklı tiplere çevrilebilir.

$integer = 1;
echo $integer + $integer; // => 2

$string = '1';
echo $string + $string; // => 2 (Karakter dizisi tam sayıya çevrilmeye zorlanır)

$string = 'one';
echo $string + $string; // => 0
// Çıktı 0 olacaktır, çünkü + operatörü karakter dizisi olan 'one' değerini
// bir sayıya çeviremez.

// Veri tipi çevirileri bir değişkeni farklı bir türde 
// düzenlemek için kullanılabilir.

$boolean = (boolean) 1; // => true

$zero = 0;
$boolean = (boolean) $zero; // => false

// Veri tiplerini çevirmek için bazı fonksiyonlar vardır.
$integer = 5;
$string = strval($integer);

$var = null; // Null değeri.


/********************************
 * Kontrol Yapıları
 */

if (true) {
    print 'I get printed';
}

if (false) {
    print 'I don\'t';
} else {
    print 'I get printed';
}

if (false) {
    print 'Does not get printed';
} elseif(true) {
    print 'Does';
}

// Üçlü operatör
print (false ? 'Does not get printed' : 'Does');

$x = 0;
if ($x === '0') {
    print 'Does not print';
} elseif($x == '1') {
    print 'Does not print';
} else {
    print 'Does print';
}



// Bu alternatif sözdizimi template'ler için kullanışlıdır.
?>

<?php if ($x): ?>
This is displayed if the test is truthy.
<?php else: ?>
This is displayed otherwise.
<?php endif; ?>

<?php

// Use switch to save some logic.
switch ($x) {
    case '0':
        print 'Switch does type coercion';
        break; // Bir breake yazmalısınız ya da 'two' ve 'three'
               // durumunuda kapsarsınız.
    case 'two':
    case 'three':
        // $variable değişkeni 'two' ya da 'three' ise 
        break;
    default:
        // Varsayılan olarak bir şey yap
}

// While, do...while ve for döngüleri tanıdıktır.
$i = 0;
while ($i < 5) {
    echo $i++;
}; // "01234" yazdırılacaktır

echo "\n";

$i = 0;
do {
    echo $i++;
} while ($i < 5); // "01234" yazdırılacaktır.

echo "\n";

for ($x = 0; $x < 10; $x++) {
    echo $x;
} // "0123456789" yazdırılacaktır.

echo "\n";

$wheels = ['bicycle' => 2, 'car' => 4];

// Foreach döngüsü diziler üzerinde çalışır
foreach ($wheels as $wheel_count) {
    echo $wheel_count;
} // "24" yazdırılacaktır.

echo "\n";

// Key-Value değerlere ulaşabilirsiniz.
foreach ($wheels as $vehicle => $wheel_count) {
    echo "A $vehicle has $wheel_count wheels";
}

echo "\n";

$i = 0;
while ($i < 5) {
    if ($i === 3) {
        break; // while döngüsünden çıkar
    }
    echo $i++;
} // Prints "012"

for ($i = 0; $i < 5; $i++) {
    if ($i === 3) {
        continue; // Aktif döngüyü atlar 
    }
    echo $i;
} // "0124" yazdırılacaktır.



/********************************
 * Fonksiyonlar
 */

// Bir fonksiyon tanımlamak için "function" kullanılır:
function my_function () {
  return 'Hello';
}

echo my_function(); // => "Hello"

// Geçerli bir fonksiyon ismi bir harf veya altçizgi ile başlar ve
// bir sayı, harf ya da alt çizgi ile devam eder.

function add ($x, $y = 1) { // $y değeri isteğe bağlıdır ve 
                            // varsayılan değeri 1'dir
  $result = $x + $y;
  return $result;
}

echo add(4); // => 5
echo add(4, 2); // => 6

// $result fonksiyon dışında ulaşılabilir değildir. 
// print $result; // Bir uyarı verecektir.

// PHP 5.3'den beri bir anonymous fonksiyon tanımlayabilirsiniz;
$inc = function ($x) {
  return $x + 1;
};

echo $inc(2); // => 3

function foo ($x, $y, $z) {
  echo "$x - $y - $z";
}

// Fonksiyonlar bir fonksiyon dönebilir.
function bar ($x, $y) {
  // Fonksiyona dışardan değişken gönderebilmek için 'use' komutunu kullanın.
  return function ($z) use ($x, $y) {
    foo($x, $y, $z);
  };
}

$bar = bar('A', 'B');
$bar('C'); // "A - B - C" yazdırılacaktır.

// Fonksiyonun ismini karakter dizinden çağırabilirsiniz. 
$function_name = 'add';
echo $function_name(1, 2); // => 3
// Programatik olarak fonksiyonları çalıştırmak için yararlı olabilir
// veya, call_user_func(callable $callback [, $parameter [, ... ]]); kulanın.


/********************************
 * Includes
 */

<?php
// PHP'de include edilecek dosyalar PHP açma etiketi ile başlamalı. (!)

include 'my-file.php';
// my-file.php dosyasındaki kodlar artık mevcut scope'da kullanılabilir.
// Eğer dosya include edilemezse bir uyarı (örneğin: file not found) 
// fırlatılacaktır.

include_once 'my-file.php';
// Eğer bir dosya include edildi ise tekrar include edilmeyecektir.
// Bu çoklu class tanımlama hatalarını önler.

require 'my-file.php';
require_once 'my-file.php';
// Dosya include edilemediğinde fatal error veren require() bu konu 
// dışında include() ile aynıdır.

// my-include.php dosyasının içeriği:
<?php

return 'Anything you like.';
// Dosya sonu

// Include'lar ver require'lar aynı zamanda bir return dönebilir.
$value = include 'my-include.php';

// Dosyalar verilen dosya yoluna göre include edilir veya, hiçbirşey 
// verilmezse include_path konfigürasyonuna göre include edecektir. 
// Eğer dosya include_path'da da bulunamazsa include hata vermeden 
// önce içinde bulunulan dizini kontrol ecektir.
/* */


/********************************
 * Sınıflar
 */

// Sınıflar class kelimesi ile tanımlanır

class MyClass
{
    const MY_CONST      = 'value'; // Bir sabit

    static $staticVar   = 'static';

    // Static değişkenler ve onların görünürlüğü
    public static $publicStaticVar = 'publicStatic';
    private static $privateStaticVar = 'privateStatic'; 
        // Sadece bu sınıf içerisinde erişilebilir
    protected static $protectedStaticVar = 'protectedStatic'; 
        // Bu sınıf ve alt sınıflarından erişilebilir

    // Özellikler görünürlüğü ile birlikte tanımlanmalıdır.
    public $property    = 'public';
    public $instanceProp;
    protected $prot = 'protected'; // Sınıf ve alt sınıflardan erişilebilir
    private $priv   = 'private';   // Sadece bu sınıftan erişilebilir

    // __construct ile bir constructor oluşturulabilir.
    public function __construct($instanceProp) {
        // $this ile instance değişkenine erişilir.
        $this->instanceProp = $instanceProp;
    }

    // Sınıfın içerisinde metodlar fonksiyonlar gibi tanımlanır.
    public function myMethod()
    {
        print 'MyClass';
    }

    //final anahtar kelimesi bu metodu override edilemez yapacaktır.
    final function youCannotOverrideMe()
    {
    }

/*
Bir sınıfın özelliğini ya da metodunu statik yaptığınız takdirde sınıfın bir 
objesini oluşturmadan bu elemana erişebilirsiniz. Bir özellik statik tanımlanmış 
ise obje üzerinden bu elemana erişilemez. (Statik metodlar öyle değildir.)
*/


    public static function myStaticMethod()
    {
        print 'I am static';
    }
}

echo MyClass::MY_CONST;    // 'value' şeklinde çıktı verir;
echo MyClass::$staticVar;  // 'static' şeklinde çıktı verir;
MyClass::myStaticMethod(); // 'I am static' şeklinde çıktı verir;

// Sınıfların new ile kullanımı
$my_class = new MyClass('An instance property');
// Eğer argüman göndermeyeceksek parantezler isteğe bağlıdır.

// Sınıfın üyelerine erişim ->
echo $my_class->property;     // => "public"
echo $my_class->instanceProp; // => "An instance property"
$my_class->myMethod();        // => "MyClass"


// "extends" ile sınıfı extend etmek
class MyOtherClass extends MyClass
{
    function printProtectedProperty()
    {
        echo $this->prot;
    }

    // Bir methodu ezmek
    function myMethod()
    {
        parent::myMethod();
        print ' > MyOtherClass';
    }
}

$my_other_class = new MyOtherClass('Instance prop');
$my_other_class->printProtectedProperty(); // "protected" şeklinde çıktı verir.
$my_other_class->myMethod();    // "MyClass > MyOtherClass" şeklinde çıktı verir

final class YouCannotExtendMe
{
}

// getter ve setter'ları oluşturmak için "magic method"ları kullanabilirsiniz.
class MyMapClass
{
    private $property;

    public function __get($key)
    {
        return $this->$key;
    }

    public function __set($key, $value)
    {
        $this->$key = $value;
    }
}

$x = new MyMapClass();
echo $x->property; // __get() metodunu kullanacaktır.
$x->property = 'Something'; // __set() metodunu kullanacaktır. 

// Sınıflar abstract olabilir(abstract kelimesini kullanarak) veya
// interface'ler uygulanabilir (implements kelimesi kullanılarak).
// Bir interface "interface" kelimesi kullanılarak oluşturulur.

interface InterfaceOne
{
    public function doSomething();
}

interface InterfaceTwo
{
    public function doSomethingElse();
}

// interfaces can be extended
interface InterfaceThree extends InterfaceTwo
{
    public function doAnotherContract();
}

abstract class MyAbstractClass implements InterfaceOne
{
    public $x = 'doSomething';
}

class MyConcreteClass extends MyAbstractClass implements InterfaceTwo
{
    public function doSomething()
    {
        echo $x;
    }

    public function doSomethingElse()
    {
        echo 'doSomethingElse';
    }
}


// Sınıflar birden fazla interface kullanabilir.
class SomeOtherClass implements InterfaceOne, InterfaceTwo
{
    public function doSomething()
    {
        echo 'doSomething';
    }

    public function doSomethingElse()
    {
        echo 'doSomethingElse';
    }
}



/********************************
 * Traits
 */
// Trait'ler PHP 5.4.0'dan beri kullanılabilir ve "trait" kullanılarak 
// tanımlanır.

trait MyTrait
{
    public function myTraitMethod()
    {
        print 'I have MyTrait';
    }
}

class MyTraitfulClass
{
    use MyTrait;
}

$cls = new MyTraitfulClass();
$cls->myTraitMethod(); // "I have MyTrait" çıktısını verir.



/********************************
 * İsim Uzayları
 */

// Bu alan ayrılmıştır, çünkü isim uzayı tanımı bir dosyada en başta 
// yapılmalıdır. Bu örnekte böyle olmadığını varsayalım.

<?php

// Varsayılan olarak, sınıflar global isim uzayındadır, ve açıkça bir 
// ters slash ile çağrılabilir.

$cls = new \MyClass();



// Bir dosya için isim uzayı atama
namespace My\Namespace;

class MyClass
{
}

// (diğer bir dosya)
$cls = new My\Namespace\MyClass;

//veya diğer bir isim uzayında.
namespace My\Other\Namespace;

use My\Namespace\MyClass;

$cls = new MyClass();

// veya isim uzayına bir takma isim koyabilirsiniz.

namespace My\Other\Namespace;

use My\Namespace as SomeOtherNamespace;

$cls = new SomeOtherNamespace\MyClass();

*/

Daha fazla bilgi

Referans ve topluluk yazıları için official PHP documentation adresini ziyaret edin.

Güncel en yi örnekler için PHP Usulüne Uygun adresini ziyaret edin.

Eğer bir paket yöneticisi olan dil kullandıysanız, Composer'a bir göz atın.

Genel standartlar için PHP Framework Interoperability Group'unun PSR standards ziyaret edebilirsiniz.